Güne buz gibi bir duşla başlamak herkesin bir numaralı tercihi olmasa da, hastalıklardan korunma, ruh halini iyileştirme ve kilo vermeye yardımcı olma gibi potansiyel sağlık yararları soğuğa göğüs germeyi düşünmeniz için etkili olabilir. Uzman görüşleri eşliğinde soğuk duş ve sağlığa faydalarını inceliyoruz.
Portsmouth Üniversitesi’nde fizyolog olan Profesör Mike Tipton, sıcaklığın sağlığımızı nasıl etkilediğini araştırmak için tam 40 yılını harcadı. Yeni bir araştırma, sizi soğuk duşu sevmeye ikna edecek sonuçlar ortaya koydu.
Bağışıklık Sisteminizi Güçlendirin
Soğuk duşlarla ilgili en titiz çalışmalardan biri, Hollanda’da 3 bin gönüllünün duşlarının son 30, 60 veya 90 saniyesinde suyu mümkün olduğunca soğuğa çevirmelerini içeriyordu. Bir kontrol grubu ise normal şekilde duş aldı. Üç ay sonra, sonuçlar duşlarına soğuk su ekleyenlerin, suyun ne kadar süre soğuk olduğuna bakılmaksızın, yüzde 29 daha az hastalık günü geçirdiklerini gösterdi.
Prof. Tipton, deri sıcaklığındaki ani değişimin faydalı değişikliklerin çoğunu tetiklediğini ve bu ani düşüşün soğuk şok tepkisi yarattığını belirtti. Bu, savaş ya da kaç tepkisinin bir parçası olarak stres hormonlarını harekete geçiriyor, serotonin seviyesini yükseltiyor ve beta endorfin artıyor. Bu da hastalıklardan korunmak için bağışıklık sistemini güçlendirmeye katkıda bulunuyor.
Prof. Tipton, soğuk suya daha uzun süre maruz kalmanın tehlikeli olduğunu ve soğuk suda meydana gelen ölümlerin yüzde 60’ını oluşturduğunu söyledi. “Bu iki ucu keskin bir bıçaktır. Soğuk suda bir dakika kalmak bağışıklık sisteminizi güçlendirebilir, beş dakika kalmak ise bağışıklık sisteminizi zayıflatabilir. Kritik olan soğuğun dozudur.” dedi.
Ruh Sağlığını Geliştirin
Araştırmalar, soğuk suya maruz kalmanın, ilaçların başarısız olduğu durumlarda bile hastaların ruh sağlığını önemli ölçüde iyileştirebileceğini gösteriyor. Prof. Tipton ve meslektaşları tarafından yapılan bir çalışmada, haftada bir kez soğuk suda yüzmenin 24 yaşındaki bir kadının depresyonunu hafifletmeye yardımcı olduğu bulundu. Kadın, yedi yıl boyunca ilaçlarla mücadele ettiği depresyonundan soğuk su sayesinde kurtulmayı başardı.
“Hatırlayabildiği en mutlu zaman olduğunu söyledi. Bir yıl sonra ilaç kullanmıyordu ve açık suda yüzüyordu. Zihnindeki büyük bir zorluğun üstesinden gelmişti” diyen Tipton, soğuk bir duşun da benzer etki yaratıp yaratmayacağının belirsiz olduğunu belirtti. Soğuk suyun, dikkati dağıtması ve zihni sadece sıcaklığa odaklaması depresyonu hafifletmiş olabilir. Bununla birlikte, egzersiz ve sosyal etkileşimlerin de rol oynayabileceğini belirtti.
Cilt ve Saç Sağlığınızı İyileştirin
Dermatolog Dr. Anastasia Therianou, ılık suyun yüz yıkamak için ideal olduğunu, çünkü aşırı kuruluk veya tahrişe neden olmadan kiri, yağı ve diğer kalıntıları etkili bir şekilde temizlediğini açıkladı. Soğuk su ise ciltteki kan damarlarını daraltarak kızarıklığı ve iltihabı azaltabilir, böylece cildin görünümünü iyileştirebilir.
“Saçlar söz konusu olduğunda, soğuk bir duş nemi hapsetmeye yardımcı olabilir” diyen Dr. Therianou, soğuk suyun saç kütiküllerini kapatarak hidrasyonu saçın içinde hapsedebileceğini ve bu nedenle kırılma eğiliminde olan ince saçlar için faydalı olabileceğini belirtti. Ancak, soğuk su saç derisindeki aşırı yağı tam olarak gideremez, bu nedenle saçınızı ılık suyla yıkayıp ardından soğuk suyla durulamanızı tavsiye ediyor.
Kilo Kaybını Destekleyin
100’den fazla çalışmanın incelendiği bir araştırma, soğuk suya maruz kalmanın, kalori yakan ‘iyi’ bir yağ olan kahverengi yağ dokusunu aktive edip genişletebileceğini ve ayrıca ‘kötü’ beyaz yağları azaltarak kilo kaybına yardımcı olabileceğini öne sürdü.
Norveç Arktik Üniversitesi’nden Profesör James Mercer, “Kahverengi yağ hücreleri beyaz yağ hücrelerinden gelişir ve enerji kaynağı olarak beyaz yağ hücrelerinden aldıkları serbest yağ asitlerini severler. Beyaz yağ hücrelerindeki serbest yağ asitlerinin içeriğini azaltarak, teorik olarak kişi kilo kaybeder” dedi.
Ancak bilim insanları henüz soğuk bir duşun da bu süreci tetikleyip tetiklemeyeceğini araştırmadı. Profesör Mercer, soğuk duşun vücudun sadece üçte biri soğuğa maruz kaldığı için soğuk suya dalmakla aynı uyaranı sağlamadığını ve dolayısıyla soğuk şok tepkisinin suya dalma durumunda oluşacak boyutun yaklaşık üçte biri kadar olduğunu belirtti.
Kas Ağrılarını Hafifletin
Sporcular iyileşmelerine yardımcı olmak için sık sık buz banyosuna başvururlar. Soğuk, kan akışını, şişmeyi ve kasların iltihaplanmasını azaltır. Prof. Tipton, soğuk duşların da benzer bir etki yaratabileceğini, çünkü soğuk suyun bir analjezik (ağrı kesici) olduğunu ve şişliği azaltmak için yeterli olabileceğini söyledi.
Tipton, soğuk suyun kas ağrılarına yardımcı olabileceğine dair bazı kanıtlar olsa da genel olarak kanıtların ikna edici olmadığını belirtti. Bazı çalışmalar soğuk suyun kas inşa etmek ve onarmak için hayati önem taşıyan protein üretimini azalttığını öne sürüyor.
Ağrıları Giderin ve Migreni Azaltın
Prof. Tipton, soğuk duşun ve soğuk suda yüzmenin çok şiddetli migrenleri hafiflettiğine dair anekdot niteliğinde kanıtlar olduğunun altını çizdi ve bu bulguların kısa süreli soğuğa maruz kalmanın ağrıyı hafifletebileceğini gösterdiğini söyledi.
“Soğuk reseptörleri cilt yüzeyinin yaklaşık 0,18 mm altında yer alıyor ve cilt sıcaklığı aniden düştüğünde bunlar merkezi sinir sistemine muazzam miktarda bilgi gönderiyor, ardından gelen soluk alıp verme beyindeki kan akışını değiştiriyor. Ağrının azalması bu iki şeyin birleşiminden veya diğer faktörlerden kaynaklanıyor olabilir” dedi.
Ruh Halinizi İyileştirin
Soğuk suda yüzenlerin ruh hallerini ve refahlarını önemli ölçüde iyileştirdiğine dair anekdot niteliğinde kanıtlar var. Mike Tipton, “Bir açık hava yüzme grubu ile çalışıyorum ve bunun hayatlarını değiştirdiğini söyleyen insanların anlattıkları beni çok etkiliyor. İnsanlar bu konuda gözyaşlarına boğuluyor” dedi.
Tipton, soğuk suyun insanları harekete geçirdiğini ve uyandırdığını, bu da soğuk şok tepkisine ve stres hormonlarının salınmasına bağlı olabileceğini belirtti.
Soğuk Duş Almadan Önce Sağlık Risklerini Göz Önünde Bulundurun
Prof. Tipton, soğuk duşa girmeden önce, bunu yapabilecek kadar sağlıklı olup olmadığınızı göz önünde bulundurmanın önemli olduğunu belirtti. Dikkat edilmesi gereken noktalar:
- 28 derece çıplak olmak isteyen tropik canlılarız. Bu canlıyı 10 veya 12 derece suyla duş aldırmak gerçekten stresli bir şey.
- Soğuk, nefes nefese kalma, ardından hızlı nefes alma ve yüksek tansiyonla sonuçlanan soğuk su şokunu tetikler. Bu, bazıları için kısa bir süre için faydalı olabilirken, zamanla herkes için zararlı hale gelebilir. Bu nedenle soğuk duşta bir dakikadan fazla kalmamak gerekir.
- Kardiyovasküler hastalığı, anevrizması veya kalp sorunları olan kişiler için soğuk duş tehlikelidir ve denememeleri gerekir.
- Soğuk suyun herkes için geçerli olabilecek diğer komplikasyonları arasında hipotermi ve dondurucu olmayan soğuk yaralanması yer alır. Bu, el ve ayaklardaki küçük sinir ve kan damarlarında ömür boyu sürebilecek hasarlar anlamına gelir.